ایرانیان از دوران باستان و تا پیش از دوران صفویه از قهوه به جای چای استفاده می‌کردند. اولین بار چای در لاهیجان در سال 1276 شمسی توسط محمد میرزای کاشف السلطنه در دوران ناصرالدین شاه، هزار نهال چای را به ایران آورده و کشت شد. محمد میرزای کاشف السلطنه پدر چای ایران نام‌گرفت و مقبره‌ای در شهر لاهیجان بر بالای یکی از تپه‌های مزارع چای این شهر، برایش احداث شد.
اما علت آنکه به این موضوع می‌خواهیم بپردازیم این است که چای ایرانی در شمال کشور در حال از دست دادن شاخص‌های ارزشی خود است و باید بر این شاخص افزود.
در سال 1319 مساحت باغ‌های چای ایران حدود 600 هکتار بود و توسعه تدریجی آن تا سال 1337 ادامه داشت تا اینکه دولت اقدام به تأسیس سازمان چای کشور کرد و کشاورزان چای‌کار و صاحبان صنعت چای سازی را مورد حمایت قرار داد اما در سال‌های اخیر با توجه به واردات بی‌رویه‎ای که رخ داده سطح زیر کشت چای از حدود 32 هزار هکتار به 21 هزار هکتار کاهش‌ یافت.
بر اساس امارهای رسمی منتشر شده، هر چند کشت چای در بیش از 900 روستا و باغات رشت در گیلان تا چالوس در مازندران ادامه دارد اما تعداد کشاورزان چای‌کار 25 درصد کاهش ‌یافت و به 45 هزار خانوار رسیده است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند، علت کاهش کشت چای توسط کشاورزان مازندران و گیلان را می‎توان در واردات چای با بسته‌بندی‌های شیک دید این در حالی است که اگر صنایع بسته‌بندی چای در شمال کشور بروز شود و از تنوع لازم برخوردار باشد، چای شمال جز بهترین برندهای جهانی خواهد بود.
راهکارهای محققان نیز در نوع خود جالب است، آنها معتقدند برای اینکه بتوانیم برند چای ایرانی را در سطح جهانی بروز کنیم باید بر روی تنوع بسته‌بندی و محتوا کار شود تا بار دیگر چای ایران در کشورهای دیگر بازار خود را بدست آورد.
از سوی دیگر، کشاورزان چایکار نیز به این نکته اعتقاد دارند که، یکی دیگر از دلایل کاهش کشت چای وابستگی کشور به واردات چای بیشتر در تعیین نامناسب نرخ‌های تضمینی وعدم حمایت از چای‌کاران است.
به گفته کارشناسان، درآمد ناخالص چای‌کاران از هر هکتار زمین را حدود 15 تا 16 میلیون تومان است که با کسر هزینه‌ها، هر کشاورز چای‌کار از یک هکتار زمین 5 تا 6 میلیون تومان سود دریافت می‌کند بنابراین امکان تغییر کشت نیز برای آنان وجود ندارد و از طرفی نیز باغات چای‌ در شرایط دیم که میانگین بارش آنها حدود 1200 میلی‌متر است به عمل می‌آید و امکان تغییر در کشت را مشکل خواهد کرد.
بر اساس این گزارش، در حال حاضر نیز چای فقط در استان‌‌های مازندران و گیلان امکان رشد دارد و امکان توسعه آنها در استان‌های دیگر به دلیل محدودیت‌های آبی، دمایی و شرایط اقلیمی تقریباً وجود ندارد و این امر، نیازمند حمایت مسئولان استانی و ملی برای جلوگیری از شکست صنعت چای در کشور است.

پ/