مدتی است میهمانی ناخوانده و سمج به نام "کرونا" با انواع پیامدهای فرهنگی، اجتماعی،سیاسی و اقتصادی بر زندگی میلیون‌ها نفر از مردم دنیا سایه افکنده، اما تقویت تاب آوری اجتماعی در این وضعیت می‌تواند این تبعات و پیامدها را کمرنگ‌تر کرده و به حفظ سلامت روان افراد کمک کند.
در پی شیوع یکباره این ویروس در کشور تدابیر بهداشتی و درمانی به سرعت برای مواجهه با آن اندیشیده و اتخاذ شد، تدابیری که همچنان نیز ادامه دارد وگستره آن از تجهیز مراکز درمانی و بیمارستانی برای بیماران کرونایی، تلاش برای یافتن داروی موثر، غربالگری سلامت شهروندان، تعطیلی اصناف و اجرای طرح فاصله گذاری متنوع است.
با این وجود موضوعی که کمتردر این میان به آن پرداخته شده "سلامت روان" است، مساله ای که با طولانی شدن روزهای قرنطینه خانگی و به دنبال آن تعطیلی مدارس، دانشگاه ها و برخی اصناف و همچنین استرس های روحی و روانی تبعات اقتصادی کرونا هر روز به موضوع مهمتری تبدیل می شود که نیازمند توجه جدی دست اندرکاران و تصمیم گیرندگان ملی است.
به گفته کارشناسان انزوای افراد و دلهره ، استرس و آسیب های روحی وروانی ناشی از کرونا و در نهایت تهدید سلامت روان افراد جامعه بسیار خطرناک تر از ویروس کروناست، در چنین شرایطی افراد باید یاد بگیرند که تاب آوری شان را افزایش داده و با مشکلات بهتر مقابله و در برابر آنها مقاومت کنند.
تاب آوری درمفهوم عام خود به صورت توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف پذیربه فشارهای زندگی روزانه است، این ظرفیت مقاومت می تواند ما را در برابر انواع تنش و استرس های زندگی واکسینه نماید.
فرد تاب آور در تعادل زیستی روانی در شرایط دشوار جامعه، توانمند است و این بهبود تاب آوری منجر به پیشرفت افراد در به دست آوردن تفکر و مهارت خود مراقبتی خواهد شد.
تاب آوری جوامع شهری پایه و اساس اصلی پایداری کلیت یک جامعه در برابر بحران ها و حوادث غیرمترقبه است که این مهارت، به متغیرهایی مانند مواجه شدن با عدم قطعیت، انعطاف پذیری، میزان پنهان سازی احتمال خطر و عوامل آسیب پذیر افراد وابستگی شدیدی دارد.
همچنین، جوامع و افرادی که تنها به یک منبع اقتصادی - اجتماعی متکی هستند از آنانی که منابع گوناگونی در اختیار دارند، تاب آوری کمتری خواهند داشت.
در واقع بحث تاب‌آوری اجتماعی می‌گوید زمانی یک سیستم اجتماعی تاب‌آور است که بتواند مخاطرات موقت یا دائم را جذب کرده و خود را با شرایط به سرعت در حال تغییر ؛ بدون از دست دادن کارکرد خود انطباق دهد.
تاب آوری ظرفیتی برای مقاومت در برابر استرس و فاجعه است، تاب آور بودن به معنای زندگی بدون تجربه استرس و درد نیست بلکه مردم پس از گرفتار شدن در مشکلات و از دست دادن‌ها به احساس غم، اندوه و طیف وسیعی از احساسات دیگر می‌رسند و کشف مسیر دستیابی به انعطاف پذیری از طریق کار و توجه بر روی اثرات استرس و وقایع دردناک را تاب آوری گویند.
ویروس کرونا یک آزمون جهانی برای نشان دادن سطح تاب آوری جوامع مختلف است که خوشبختانه برخلاف برخی تصویرسازی و سیاه‌نمایی ها،جامعه ایرانی نشان داد استعداد بالایی در تاب آوری و سازگاری با شرایط سخت و پرتنش را دارد که مسوولان باید با بهره‌گیری از صاحب نظران حوزه سلامت روان این ظرفیت اجتماعی را درکشورارتقاء دهند.
کشور ایران با توجه به شرایط اقلیمی و ژئوپلیتیکی در طول تاریخ خود، بستر حوادث و تحولات زیاد طبیعی و غیرطبیعی بوده است، اکنون بیماری واگیردار کرونا نیز به یک ابر بحران برای دنیا و ایران تبدیل شده است.
پس می توان ازتاب آوری اجتماعی به عنوان راهکاری برای کاهش پیامدهای منفی کرونا بر عرصه های اجتماعی و اقتصادی نام برد و اظهار داشت: ارایه آموزش ها و مشاوره های لازم در این خصوص و بالا بردن تاب آوری اجتماعی به ویژه به افرادی که سلامت روان آنها در پی شیوع این ویروس آسیب دیده، ضروری است.
تاب آوری یک ضرورت است، به همین خاطر است که گفته میشود سرمایه گذاری در تاب آوری فرصت است.
نکاتی برای ارتقاء تاب‌آوری
با دیگران ارتباط داشته باشید:
ساختن روابط قوی، و ارتباطات مثبت با افراد موردعلاقه شما و دوستانتان می‌تواند هم در مواقع شادی و هم در زمان‌های غم احساس حمایت و پذیرش در شما ایجاد کند، همین‌طور می‌توانید با پیوستن داوطلبانه به گروه‌های مذهبی یا معنوی این روابط را پایه‌گذاری کنید.
هرروز خود را معنادار کنید:
هرروز کاری را انجام دهید که در شما احساس هدفمند بودن و رضایت ایجاد می‌کند. برای خود اهدافی تعیین کنید که به آینده شما معنا می‌بخشد.
از تجارب خود بیاموزید:
در مورد اینکه چگونه درگذشته بر مشکلات و سختی‌ها غلبه کرده‌اید فکر کنید. مهارت‌ها و تکنیک‌هایی که برای کمک به شرایط مشابه درگذشته استفاده کردید را در نظر داشته باشید.
حتی می‌توانید تجارب قبلی خود را برای شناسایی الگوهای رفتاری کارآمد و ناکارآمد قبلی که داشتید یادداشت کنید و از آنها به‌عنوان راهنما برای رفتارهای آینده استفاده کنید.
امیدوار باقی بمانید:
شما نمی‌توانید گذشته را تغییر دهید اما می‌توانید هم چنان به آینده امیدوار باشید. پذیرش و انتظار تغییر می‌تواند تطابق با شرایط را آسان‌تر کند و دیدگاهی همراه با اضطراب کمتر ایجاد کنید.
از خودتان مراقبت کنید:
مراقب احساسات و نیازهای خود باشید، در فعالیت‌هایی که برایتان لذت‌بخش هستند شرکت کنید،فعالیت‌های ورزشی را در برنامه خود بگنجانید، به‌اندازه بخوابید و از رژیم غذایی سالم پیروی کنید، از روش‌های مدیریت استرس و آرام‌سازی مثل تکنیک‌های آرام‌سازی و مدیتیشن، تصویرسازی هدایت‌شده و تنفس عمیق یا عبادت بهره ببرید.
پویا و فعال باشید:
مشکلات خود را نادیده نگیرید. در عوض مسائلی را که نیاز به توجه شما دارند، با برنامه‌ریزی، و حرکت برای انجام آنها حل کنید.
تهیه کننده: مژگان محمدیان کارشناس ارشد برآورد اجتماعی- فرماندهی انتظامی استان مازندران