به گزارش وارش، رودخانهها منابع ارزان قیمت آب برای پرورش ماهی، اراضی کشاورزی و مصارف شهری هستند اما عبور رودخانه از میان مزارع و مناطق شهری، طیف گستردهای از آلایندهها حاصل از فعالیتهای انسانی را به آن تحمیل مینماید. در حال حاضر اکثر رودخانهها به علت ورود آلودگیهای متفاوت که از توان پالایش آنها خارج است، با مشکلات عدیدهای رو به رو هستند. کاهش دبی رودخانهها به علل مختلف چون کاهش بارندگی و انحراف برای مصارف دیگر، بر شدت این مشکلات افزوده است.
یکی از منابع در آمد خوب در مورد رودخانهها، برداشت شن و ماسه از بستر آن است. این برداشت باید متناسب با شرایط رودخانه و حفظ تعادل زیستی آن باشد. برداشت بیرویه شن و ماسه از بستر رودخانه سبب تخریب بستر رودخانه و محل زندگی موجودات زنده بستر زی میشود. همچنین با تغییر رژیم هیدرولیکی جریان آب، روند پیرشدن و فرسایش رودخانه را عوض نموده و با مخلوط نمودن دوباره رسوبات کف رودخانه با جریان آب، شرایط فیزیک و شیمیایی پایین دست رودخانه را دگرگونه میسازد. با تغییر شرایط فیزیکی بستر، کدورت و کیفیت آب، کل زنجیره غذایی و اکولوژیکی رودخانه متأثر شده و جمعیت و تنوع زیستی ماهیان با از بین رفتن محل تخم ریزی، رو کاهش و انقراض میرود.
وجود آب باعث سرزندگی و شادابی در اطراف رودخانه میگردد. این امر بخصوص در مناطق شهری اهمیت بیشتری میابد. احداث پارکهای ساحلی میتواند به شادابی و زیبایی فضای شهری بیافزاید و با تأمین محلی برای فعالیتهای ورزشی و تفریحی عمومی، ارزش افزوده هر شهر را افزون بخشد. اگر در فضای این پارکها، سازههای دیگری مثل یک سد لاستیکی که ارتفاع کمی دارند (کمتر از 4 متر) احداث شود، میتواند بر زیبایی و گیرایی این پارکها بیافزاید و ضمن ارزش تفریحی و گردشگری میتواند منبع درآمد پایداری برای یک مجموعه¬ای مثل شهرداری ساری باشد که اقدام به احداث پارک ساحلی ملل و سد لاستیکی آن در شهر ساری و روی رودخانه تجن نموده است.
سدهای لاستیکی در صورت طراحی صحیح، سبب ایجاد تالابهای مصنوعی عمیق و کم عمق در قبل و بعد از خود میشوند. این تالابها به مرور با شرایط جریان تطابق یافته و اکوسیستم پایداری را شکل میدهند و برای رودخانه نقش کُلیههای مصنوعی پیوندی را بازی خواهند نمود.
برای بهرهبرداری پایدار از رودخانه لازم است حفظ و نگهداری از آنها به حاشیه نشینان آن واگذار شود تا ضمن بهرهبرداری بهینه از آن، از آلوده کردن آن بپرهیزند. دولتها و حکومتهای محلی نیز نقش تکمیلی، یعنی آموزشی، ترویجی، حمایتگری و نظارتی را بر عهده گیرند. به این صورت حفظ این موهبتهای الهی در گرو مدیریت، بهرهبرداری و نگهداری خردمندانه آنها خواهد بود.
پ/
ضمیمه :