کاهش ریزش‌های جوی و برداشت ناصحیح آب از سفره‌های زیرزمینی منجر به خشکسالی بی‌سابقه نه تنها در گلستان بلکه در کشور شده است از سویی بخش عمده‌ای از محصولات استراتژیک و مهم همچون گندم و دانه‌های روغنی در گلستان تولید میشود این محصولات نقش مهمی در امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند بدون تردید وضعیت خشکسالی و شیوه‌های نادرست آبیاری در مزارع می‌تواند بر تولیدات و امنیت غذایی کشور تأثیر منفی بر جای بگذارد.
در حالی که گلستان یکی از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی محسوب میشود اراضی زیادی در شمال و قسمتی در جنوب استان شور و کم‌بازده هستند که نمی‌توان از این اراضی در بحث کشت استفاده مناسبی کرد در صورتی که با استفاده از عملیات زهکشی می‌توان بسیاری از این اراضی را به زیر کشت برد.
چند سالی است زهکشی اراضی کشاورزی در گلستان جزو اولویت‌های دولت و سازمان جهاد کشاورزی قرار گرفته و از سویی وقوع سیل‌های ویرانگر در چند سال گذشته نیز بر اهمیت اجرایی شدن عملیات زهکشی افزوده است.
در واقع هدف از زهکشی خارج شدت طبیعی یا مصنوعی آب مازاد در یک منطقه و فراهم کردن محیط مناسب برای رشد گیاه از لحاظ تهویه و تأمین آب شرب است به گفته کارشناسان کنترل و جلوگیری از شور شدن زمین، مهار سیل، افزایش کیفیت و کمیت محصولات، تأمین امنیت غذایی از جمله مزایای طرح زهکشی اراضی است.
مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی گلستان در رابطه با آخرین وضعیت اجرای عملیات زهکشی اراضی گلستان اظهار کرد: مطالعات زهکشی اراضی از دهه ۴۰ شروع و دهه ۸۰ فاز اول و دوم مطالعاتی انجام شد و در مرحله نخست از ۴۵۰ هزار هکتار از اراضی گلستان که قرار بود زهکشی انجام شود ۲۸۰هزار هکتار با اولویت اول در دستور کار استان قرار گرفت.
محسن کیاالحسینی تصریح کرد: از سال ۱۳۹۳ عملیات اجرایی زهکشی اراضی در گلستان آغاز و سال ۱۳۹۷ زهکشی ۳۴ هزار هکتار از اراضی به بهره‌برداری رسید.
وی با بیان اینکه زهکشی ۱۶۰ هزار هکتار از اراضی به عهده سازمان جهاد کشاورزی است، افزود: زهکشی درجه اصلی یک، دو، سه و بخشی از کانال‌ها توسط دستگاه‌هایی که در آن بخش فعالیت می‌کنند توسط همان دستگاه عملیاتی میشود در واقع زهکشی تا درجه سوم انجام شده و فاز چهار زهکشی به عهده کشاورزان است.
وی افزود: از آنجایی که هزینه زهکشی بسیار سنگین است در حال حاضر اولویت استان نجات از بحث سیل‌گیری و سیل خیزی است تا در زمان سیل حداقل خسارات را داشته باشیم.
مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی گلستان خاطرنشان کرد: عملیات زهکشی در ۱۱۰ هزار هکتار از اراضی گلستان انجام شده و نیاز اعتباری برای زهکشی ۱۱۰ هزار هکتار از اراضی استان ۲ هزار میلیارد تومان می‌باشد که تاکنون ۶۰۰ میلیارد تومان تأمین اعتبار شده است.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی گلستان با بیان اینکه زهکشی در افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی در زمان خشکسالی نقش مهمی دارد اظهار کرد: زهکشی علاوه بر بهره‌وری آب راندمان تولید در هکتار را افزایش می‌دهد تا کشاورز درآمد بیشتری داشته باشد.
آمنه جمشیدی تصریح کرد: انجام عملیات زهکشی اصلاح در تمام اراضی گلستان باید صورت بگیرد هدف از زهکشی در بخش کشاورزی کاهش شوری خاک و افزایش عملکرد محصول است اما اهداف دیگری همچون مهار سیل در زهکشی دنبال میشود.
وی بیان کرد: از ۲۸۰ هزار هکتار اراضی که باید زهکشی در آن انجام شود ۱۶۰ هزار هکتار آن در تعهد جهاد کشاورزی است که ۱۱۰ هزار هکتار آن عملیاتی شده و ۱۲۰ هزار هکتار در تعهد آب و منطقه می‌باشد که تاکنون فقط ۱۰ هزار هکتار آن عملیاتی شده است.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی گلستان بیان کرد: جذب اعتبار ۶۰۰ میلیارد تومانی برای عملیات زهکشی اراضی گلستان در مقایسه با سایر استان‌ها رقم بالا و قابل توجهی است با این وجود طی سال‌های اخیر با یک‌روش تأمین‌مالی در پروژه‌های عمرانی مواجه هستیم و آن استفاده از اسناد خزانه اسلامی است و این امر یک مشکل در حوزه اجرا محسوب میشود.
جمشیدی اضافه کرد: شاید این راهکار یکی از راه‌های تأمین‌مالی پروژه‌ها برای عدم توقف آن محسوب شود اما اگر رقم ۶۰۰ میلیارد تومان را براساس اسناد خزانه محاسبه کنیم رقم بالایی میشود اما وقتی در حوزه اجرا وارد عمل شویم عملیات اجرایی آن کند خواهد شد چرا که اسناد خزانه با سر رسید ۳ ساله است و هر سال ۱۵ درصد نرخ تنزیل دارد از سویی این اسناد شامل مالیات و حفظ قدرت خرید نیز هستند اگر تمام این‌عوامل را از آن کسر کنیم بازدهی این عدد به ۵۰ تا ۶۰ درصد خواهد رسید و در عملیات اجرایی اتفاقی که مدنظر بخش کشاورزی است قطعأ دچار مشکل خواهد شد در حالی که استان ما قوت غالب کشور را تأمین می‌کند و باید تفاوتی با سایر استان‌های دیگر داشته باشد.
از ۱۲۰ هزار هکتار اراضی که عملیات زهکشی آن به عهده شرکت آب منطقه‌ای است تاکنون ۱۰ هزار هکتار آن عملیاتی شده، رقمی که در مقایسه با سازمان جهاد کشاورزی بسیار پایین به نظر می‌رسد.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان در خصوص علت کند بودن زهکشی اراضی که در تعهد این شرکت است، گفت: زمانی که عملیات اجرایی زهکشی در استان آغاز شد بخشی از زهکشی را به شرکت آب منطقه‌ای واگذار کردند و زهکشی حد فاصل بین جاده گرگان به آق‌قلا، خلیج گرگان به گرگانرود و رودخانه «قره‌سو» برای آب منطقه‌ای در نظر گرفته شد این مناطق به لحاظ وجود روستا، جاده‌های مختلف و سازه‌های متنوعی که وجود دارد بسیار پرتراکم است و عملیات زهکشی را با مشکل مواجه خواهد کرد.
سیدمحسن حسینی تصریح کرد: زهکشی اراضی باید تاکنون به اتمام می‌رسید اما نبود اعتبارات کافی باعث کندی این عملیات شده است سال گذشته برای این عملیات قول تخصیص ۶۰ میلیارد تومان را به ما دادند اما در نهایت ۳۰ میلیارد تومان تخصیص یافت.
وی تصریح کرد: در حال حاضر ۵۰ میلیارد تومان به پیمانکاران مختلف بدهکار هستیم سال گذشته نیز تلاش زیادی برای تأمین اعتبار شد اما بیشتر تأمین اعتبار در حوزه جهاد کشاورزی بود.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان بیان کرد: در ۱۱۰ هزار هکتار باقی‌مانده اراضی که باید زهکشی شوند نیاز به یک هزار و ۵۰ میلیارد تومان اعتبار است در صورت اعتبارات کافی طی سه سال این عملیات به پایان خواهد رسید در واقع سیل سال ۱۳۹۸ نشان داد که این منطقه نیازمند زهکشی است.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان افزود: اینکه توفیق سازمان جهاد کشاورزی در شمال گرگانرود برای اجرایی شدن زهکشی خوب بوده این است که سال گذشته حدود ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای زهکشی تخصیص داده شد اما عمده این اعتبارات به سمت جهاد رفت و پروژه آب منطقه‌ای با کندی پیش رفت.
پ/