پرونده وارش/
کاهش تعداد روزها و زمان بارش و ارتباط آن با پوشش گیاهی
بارندگی عامل موثری در افزایش عملکرد گیاهان و نیز آلودگیهای زیست محیطی می باشد. در استان مازندران در گذشته به دلیل وجود جنگل تعداد روزهای باران و نیز زمان باران موثر بیشتر بود زیرا جنگلها مانع عبور ابرها شده و نیز حرکت آنها را کند کرده و همچنین پراکنش ابرها را در مناطق مختلف به طور یکسان گسترش میدهند همین عامل موجب میشود تا باران در طی روزهای بیشتر و ساعتهای بیشتری بر روی زمین ببارد.
|
مهمترین عواملی که در ایجاد سیلاب نقش دارد خصوصیات باران است. نخستین عاملی که می خواهیم به آن بپردازیم مقدار باران است و اگر مقدار باران بیشتر از 300 میلی متر باشد افزایش پوشش گیاهی را در پی دارد و در نتیجه سیلاب ها و فرسایش خاک کاهش خواهد یافت.
شدت باران نیز در ایجاد سیلاب نقش دارد. منظور از شدت بارندگی، مقدار باران نازل شده در یک زمان مشخص که این زمان یک ساعت در نظر گرفته میشود. بنابراین اگر شدت باران بیشتر باشد اثر نامطلوب تری برجای خواهد داشت چون قدرت نفوذپذیری خاک را زودتر محدود میکند در نتیجه سیلاب بیشتری ایجاد میشود و در نهایت موجب فرسایش خاکهای حاصلخیر این استان خواهد شد.
در شرایط متعادل آب و هوایی شدت بارندگی به ندرت از ۷۵ میلی متر بر ساعت زیادتر میشود.
به طور معمول شدت های بیشتر از 24 میلی متر بر ساعت میتواند اثرات تخریبی در خاک ایجاد کند که به آن شدت بحرانی بارش گفته میشود.
اندازه قطرات باران نیز نقش مهمی در تعیین تخریب خاک و ایجاد سیلاب دارد. معمولا اندازه قطرات باران در ابتدا و انتهای بارندگی یکی نیست هر چه قطر قطرات باران بزرگتر باشد وزن آن بیشتر شده و اثرات تخریبی آن در غالب سیلاب ها نیز بیشتر خواهد بود.
سرعت نهایی بارندگی نیز در ایجاد سیلاب و اثرات تخریبی آن روی خاک موثر است. آخرین سرعتی که جسم در حال سقوط به خودش می گیرد را سرعت نهایی در نظر گرفته میشود که از آن به بعد این سرعت با زمان ثابت خواهد شد. هر چه وزن قطرات باران بیشتر باشد سرعت سقوط بیشتر خواهد شد. ماکزیمم سرعت برای بارندگی بین 9 الی ده متر بر ثانیه گزارش شده است.
توزیع بارندگی در طول سال در واقع تعداد روزهای بارندگی و زمان بارش نیز نقش مهم در تعیین میزان سیلاب و روان آب دارد. این موضوع از نظر وضعیت پوشش گیاهی اهمیت دارد. اگر باران در هنگامی اتفاق بیفتد که خاک از پوشش گیاهی پوشیده نباشد انرژی باران بر روی خاک بیشتر اثر گذاشته و موجب سیلاب و روان آب و در نتیجه فرسایش خواهد شد.
از نظر پوشش گیاهی و مدیریت هر چه انرژی جنبشی باران بیشتر باشد قدرت تخریب سیلاب بیشتر شده و در نتیجه تاثیر بیشتری بر روی تخریب خاک خواهد گذاشت.
انرژی جنبشی باران علاوه بر شدت به مدت بارندگی هم بستگی دارد. هر چه مدت بارندگی با شدت زیاد بیشتر باشد فرسایش ناشی از سیلابها بیشتر میشود. پس مخرب ترین بارندگی ها، بارش هایی است که با شدت زیاد و مدت ریزش طولانی رخ دهد.
انرژی جنبشی باران و شدت بارندگی نیم ساعته می تواند توانایی باران را در ایجاد سیلاب و تخریب نشان دهد.
گرچه شدت بارندگی اگر در ابتدای بارش زیاد باشد مشکل کمتری ایجاد خواهد کرد و هر چه در اواسط ویا اواخر بارندگی شدت زیاد شود سیلاب ها قدرت تخریبی بیشتری خواهند داشت و حتی درجه گل آلودگی آب نیز در تخریب سیلاب نقش موثری دارد به طوری که اگر میزان گل در آب بیشتر باشد قدرت تخریب آب بیشتر میشود و خسارت های بیشتری را در پی خواهد داشت. بنابراین در ایجا میتوان به نقش پوشش گیاهی اشاره کرد.
باران اگر برروی پوشش گیاهی سقوط کند، پوشش گیاهی به عنوان محافظ خاک عمل کرده و مانع جدا شدن ذرات خاک و انتقال آن از طریق آب خواهد شد و در نتیجه اگر میران گل آلودگی خاک کمتر باشد سرعت سیلاب کاهش یافته و قدرت تخریبی آن نیز کاهش مییابد.
با توجه به تمامی موارد گفته شده باید به منظور جلوگیری از تخریب خاک و توزیع باران در مدت زمان طولانی تر و حفاظت از حاصلخیزی خاک میزان پوشش گیاهی را در بر روی سطح خاک افزایش دهیم.
پ/
ضمیمه :