یکی از مشکلاتی که برخی والدین هنگام رفتن مهمان‌ها از منزل یا بازگشت از مهمانی با آن مواجه هستند، گریه کودک برای نرفتن مهمان‌ها از خانه یا اصرار به ماندن در خانه مهمان است. بسیاری از والدین این مشکل را تجربه کرده‌اند. در چنین شرایطی، برخی والدین تسلیم خواست فرزندشان می‌شوند و برخی دیگر، با تنبیه و دعوا کودکشان را مجاب می‌کنند تا دست از این رفتارش بردارد! اما سؤال اینجاست که چرا تنها برخی از کودکان هنگام جدایی از دیگران گریه می‌کنند؟ آیا این رفتار در کودکان طبیعی است؟ در چنین شرایطی بهترین شیوه برخورد والدین چیست؟
دکتر وحیده عظیمی، روانشناس کودک و نوجوان در گفت‌وگو با خبرنگار ما زندگی به این سؤالات پاسخ می‌دهد.
گریه کودکان هنگام جدایی از دوستان و اقوام طبیعی است
به گفته دکتر عظیمی، گریه کردن بچه‌ها در سنین پایین به دنبال ترک مهمانی‌ها یا رفتن مهمان از منزل، مخصوصاً هنگام جدایی از همبازی‌ها یک امر طبیعی است و جای نگرانی وجود ندارد. باگذشت زمان و افزایش سن کودک معمولاً وضعیت تغییر می‌کند اما این موضوع را هم باید در نظر داشته باشیم که گریه کردن بعد از مهمانی‌ها در همه کودکان اتفاق نمی‌افتد.
اضطراب جدایی از اقوام نشانه احساس تنهایی در کودک است
عظیمی در رابطه با علت گریه کودکان در چنین شرایطی می‌گوید: «گریه کودک معانی مختلفی دارد. ابتدا باید ببینیم گریه کودک به چه علت و نشانه‌ی چیست. والدین باید توجه کنند که در محیط چه اتفاقی می‌افتد که کودک برای بازگشت از مهمانی یا رفتن مهمان از خانه گریه می‌کند.»
عظیمی، اوقات فراغت کم و تک‌فرزندی را یکی از علل گریه کردن کودک هنگام جدایی از اقوام می‌داند و می‌گوید: «متأسفانه با توجه به اینکه این روزها مشغله‌ی کاری والدین نسبت به گذشته بیشتر شده، معمولاً والدین زمان کمتری را با کودکشان مخصوصاً برای بازی سپری می‌کنند. همچنین تک‌فرزندی مسئله دیگری است که می‌تواند باعث ایجاد این دست مشکلات در کودکان شود. این دو مسئله مهم باعث می‌شود تا کودک با قرار گرفتن در محیط شلوغ و پیدا کردن همبازی، دیگر تمایلی به بازگشت به محیط تنهای خود نداشته باشد.»
راهکارهای پیشگیری از این رفتار در کودکان
این روانشناس کودک و نوجوان در خصوص سن بروز این رفتار در کودکان می‌گوید: «بروز این رفتارها در کودکان سن مشخصی ندارد اما معمولاً این‌گونه رفتارها در سنین سه تا شش‌سالگی بیشتر مشاهده می‌شود.»
عظیمی این رفتار در کودکان را تا حد زیادی قابل‌پیشگیری می‌داند و می‌گوید: «والدین با روش‌های متفاوت و مناسب سن کودک از قبیل بازی کردن، قصه‌گویی و ... می‌توانند از بروز این رفتارها در کودکشان پیشگیری کنند.»
او ادامه می‌دهد: «والدین باید قبل از رفتن به مهمانی یا مهمان آمدن، با کودک درباره جایگاه و معنای خانواده و در کنار پدر و مادر بودن و همچنین جایگاه افراد دیگر صحبت کنند. همچنین این قانون باید برای کودک تعریف شود که زمان مهمانی چند ساعت بیشتر نیست و مجدداً هرکسی باید در کنار خانواده خودش قرار بگیرد.»
این روانشناس کودک به‌منظور پیشگیری از بروز این رفتار در کودکان می‌گوید: «والدین باید زمان بیشتری را با فرزندشان سپری کنند، با او بازی کنند، به مکانهای تفریحی بروند و با انجام این کارها تلاش کنند رابطه‌ی عاطفی و صمیمت خود با فرزندشان را بیشتر نمایند.»
او تأکید می‌کند: «والدین در برابر رفتارهای مناسب کودک نیز می‌توانند از تقویت‌کننده‌های مثبت مانند تشویق کلامی، بازی کردن بیشتر و همچنین پاداش استفاده کنند.»
تسلیم شدن نامناسب‌ترین شیوه برخورد والدین با این رفتار است
برخی والدین برای آرام کردن کودکشان سریع تسلیم او شده و به همین منظور یا مهمان را به اصرار در منزلشان نگه می‌دارند یا اگر مهمانی باشند، برای آرام شدن کودکشان آنجا می‌مانند. گاهی حتی والدین سعی می‌کنند با دروغ گفتن یا وعده دادن،کودکشان را آرام کنند؛ مثلاً به کودکشان می‌گویند" بریم خونه فردا دوباره میایم خونه خاله! یا خاله داره میره برات چیز بخره زود برمیگرده و..."؛ دکتر عظیمی این روش‌ها را جزء نامناسب‌ترین شیوه‌های رفتار والدین در برخورد با این موضوع می‌داند و می‌گوید: «تسلیم شدن والدین در برابر گریه کودک به معنای تأیید آن رفتار است. وقتی کودک ببیند که با گریه می‌تواند رضایت والدینش را به دست آورد، ازاین‌پس به رفتارش ادامه می‌دهد و یاد می‌گیرد که با لجاجت و سروصدا و گریه به خواسته‌اش دست یابد.»
او ادامه می‌دهد:« دروغ گفتن والدین نیز موجب چشم‌انتظاری کودک و درنتیجه بی‌اعتمادی او به پدر و مادر و دنیای اطراف می‌شود.دروغ‌گویی حتی از نوع مصلحت گونه علاوه بر اینکه سودی ندارد، کودک را در آینده به فرد دروغ‌گو تبدیل می‌کند.»
این روانشناس کودک تأکید می‌کند: «والدین هرگز تصور نکنند که این رفتار فقط خاص فرزند آن‌هاست زیرا با این تصور، حس ناراحتی بیشتری را تجربه می‌کنند. والدین باید در نظر داشته باشند که این رفتار در خیلی از کودکان اتفاق می‌افتد زیرا کودکان کم سن، زمان جدایی دل‌تنگ‌تر می‌شوند. بنابراین، والدین باید توجه داشته باشند که کودکان به‌تدریج با افزایش سن می‌توانند احساسات و رفتارهای خودشان را مدیریت کنند و این رفتارها در کودکان مقطعی خواهد بود.»
به گریه کودک هنگام جدایی از دیگران توجه نکنید
عظیمی در برخورد با گریه کودک هنگام جدایی از دیگران، به والدین توصیه می‌کند: «صبوری کنید و با یک لحن آرام این موضوع را به کودک بفهمانید که گریه کردن راه‌حل مناسبی برای رسیدن به خواسته‌اش نیست. اگر کودک شدت گریه‌اش را بیشتر کرد، به رفتارهای فرزندتان توجه نکنید. نه والدین و نه مهمان در این حالت با کودک صحبت و نصیحت نکنند چون باعث می‌شود شدت گریه کودک بیشتر شده و لجبازی بیشتری از خودش نشان دهد. بنابراین تا زمانی که به کودک آسیبی نمی‌رسد، والدین نباید در برابر گریه‌های فرزندشان واکنش خاصی نشان دهند.»
او ادامه می‌دهد: «والدین باید قبل از رفتن به مهمانی، قانون نماندن در خانه اقوام را به کودک توضیح دهند و به او بگویند که به‌جز موارد خاص، ماندن او در خانه اقوام امکان‌پذیر نیست.»
این روانشناس کودک و نوجوان می‌گوید: «نکته مهمی که والدین در این مسیر تربیتی باید به خاطر بسپارند این است که پدر و مادر باید هر دو باهم همسو باشند و هر دو باهم اتفاق‌نظر داشته باشند تا بتوانند در این زمینه و سایر زمینه‌های تربیتی کودک را در مسیر درستی هدایت نمایند.»
عظیمی در پایان تصریح می‌کند: «تجربه این سال‌های کاری، به بنده نشان داده است که والدین با فرصت دادن به کودک، همدلی، درک متقابل و رفتار مناسب قطعاً می‌توانند زودتر به نتیجه دلخواه برسند.»