دیررسی ازدواج به معنای میزان عقب افتادن سن مطلوب ازدواج جوانان در جامعه بر حسب متغیر های کمی سال ها و یا متغیر های کیفی است؛ ازدواجی که دیرتر از سن مناسبی که در هر جامعه برای ازدواج تعیین کرده است صورت می گیرد.
ازدواج به معنای یکی از رویدادهای مهم و حیاتی در زندگی روزمره افراد جامعه می باشد و از جنبه های مختلف می توان آنرا مورد بررسی قرار داد، یکی از زوایا سن شروع و به اصطلاح وارد شدن به سن ازدواج است.
در سال های اخیر پدیده ازدواج که منشاء وقوع ولادت و باروری و به عنوان عامل بسیار موثر بر ساخت جنسی و سنی، جمعیت و افزایش آن محسوب می شود، در کشور دستخوش تحولات قابل توجهی شده است که در ذیل به برخی عوامل در خصوص بروز دیررسی ازدواج اشاره می شود.

نوع پایگاه اقتصادی اجتماعی
این متغیر به ارزش و اعتباری که گروه یا جامعه برای نقش اجتماعی- اقتصادی قائل است اشاره دارد، در دوره های رواج و رونق اقتصادی مردم بیشتر ازدواج می کنند و در دوره های بحران و رکود اقتصادی ازدواج ها به تاخیر می افتد و یا اصلا منفی می شود.

میزان تمایل به ادامه تحصیل
با بالا رفتن میزان تمایل به تحصیل، میزان ازدواج کاهش یافته و برخی از جوانان ازدواج حود را به پایان سال های تحصیلی موکول می نمایند و این متغیر به امید یافتن شغل مناسب از سوی جوانان پسر و استقلال مالی جوانان دختر به امید یافتن شغل مناسب شکل می گیرد.

میزان مشکل پسندی جوانان
میزان مشکل پسندی جوانان در انتخاب همسر، به میزان سخت گیری هایی که جوانان در انتخاب همسر دارند اشاره دارد، تغییر در جامعه پذیری و اولویت ها در جامعه امروزی، توقعات جوانان را در خصوص جنبه های مختلف زندگی تحت تاثیر قرار داده است که ازدواج یکی از جنبه های مهم تحت تاثیر می باشد.

میزان مشکل اشتغال جوانان پسر
داشتن مشکل در پیدا کردن شغل مناسب در خور شان و منزلت خود فرد از دیگر علل ازدواج دیررس می باشد.
یکی از مهم ترین مشکلات در تشکیل خانواده عدم توان مالی در پی عدم استغال جوانان پسر می باشد بخصوص در جامعه امروزی که با تغییر توقعات و افزایش هزینه های ازدواج و ادامه زندگی مواجه هستیم کمتر جوانی حاضر به تشکیل خانواده با تامین هزینه ها قبل از ازدواج می باشد و این تامین هزینه منوط به یافتن شغل از سوی وی می باشد.

میزان تمایل به اشتغال جوانان دختر
میزان تمایل، میل و رغبتی که دختران جوان در یافتن شغل و استقلال مالی دارند، اشاره دارد.
از مهمترین شاخص های مدرنیزاسیون می توان به گسترش فرصت های شغلی، تغییرات وسیع در نیروی کار و فعالیت های شغلی اشتغال زنان و شهر نشینی اشاره کرد که با کار کردن زن در بیرون از خانه امنیت و موجودیت خانواده به خطر افتاده و سبب نابسامانی هایی در روابط اجتماعی در درون خانواده می گردد.

میزان تمایل به زندگی مجردی
تنها زیستن و تمایل به استقلال یکی دیگر از علل دیررسی ازدواج می باشد، ما در دنیایی زندگی می کنیم که لبریز از ریسک هاست، در جامعه سنتی ریسک وجود ندارد، بلکه در دنیای مدرن ریسک وجود دارد.
مثلا ازدواج که در جوامع سنتی از پیش انتخاب شده است و ریسک کمتری وجود دارد، در دنیای پر از ریسک امروزی و مدرنیته انسان ها با بی نهایت انسان دیگر مواجه می شوند، پس ریسک بیشتری وجود دارد و این عامل باعث می شود میزان تمایل به زندگی مجردی افزایش یابد.

میزان سخت گیری در ازدواج جوانان از سوی خانواده
از دیگر متغیر های دخیل در دیررسی ازدواج میتوان به سخت گیری هایی که از سوی خانواده مخصوصا والدین در انتخاب همسر برای جوانان صورت میگیرد، اشاره کرد. از میان تمالم نهادهای اجتماعی که فرد را برای قبول اقتدار یا دیکتاتوری در سطح جامعه اماده می سازد خانواده در مقام اول قرار دارد و از سوی دیگر خانواده با در نظر گرفتن رفاه آتی فرزند خود اقدام به انتخاب و سنجش سخت گیرانه در امر ازدواج می نماید.

تهیه و تنظیم: مرضیه سیدیان، کارشناس مرکز مشاوره آرامش، فرماندهی انتظامی استان مازندران.