وارش نیوز / سارااسماعیلی ؛ فک خزری که با نام علمی Pusa Caspica  و نام انگلیسی Caspian Seal شناخته می‌شود، یکی از کوچک‌ترین گونه‌های فک است که در آب‌های شور دریای خزر و رودخانه‌های ولگا و اورال (روسیه) که به این دریا ریخته می‌شوند، زندگی می‌کند.

فک خزری به‌طور میانگین ۱٫۵ متر طول و ۸۰ کیلوگرم وزن دارد و یکی از کوچک‌ترین انواع فوک‌ها به‌شمار می‌رود و تنها پستاندار در بین ۱۰۰۰ جاندار خزر است.

از آنجایی که حتی مدفوع فک خزری یک منبع تغذیه در دریا محسوب می‌شود، از اهمیت زیادی در اکوسیستم حیات جانوری برخوردار است و فک‌های دریای خزر زندگی دسته‌جمعی و مهاجرت منظمی دارند.

پیدایش فک خزری به گونه‌ای فک حلقه‌دار (Pusa hispida) بازمی‌گردد که دو میلیون سال پیش و در دوره کواترنری از قطب شمال به دریای خزر مهاجرت کردند. زمانی که صفحات یخ بین قاره‌ها آب شدند، فک‌های حلقه‌دار پراکنده شدند و جمعیت منزوی آن‌ها، فک خزری را شکل دادند.

«لنی هارت» یک بانوی خیر هلندی فعالیت‌ خود را در راستای حفاظت از فک های خزری از بندر ترکمن - سواحل آشوراده در سال (۱۳۸۶ شمسی) آغاز کرد و دو سال بعد نیز مرکز حفاظت از فک خزری با نگاه مثبت او و همچنین با حضور امیر صیاد شیرازی دامپزشک و مسئول پروژه، نجات فک خزری در ایران شکل گرفت.

لنی هارت در همان سال با نظر به فعالیت‌های شکار و آلودگی‌های نفتی و صنعتی در دریای خزر گفته بود که اگر کشورهای همسایه خزر نتوانند به ساز و کار مناسب برای نجات فک‌ها دست یابند همین جمعیت باقی‌مانده طی یک سال آینده کاملاً نابود می‌شوند.

متاسفانه امروزه جمعیت فک خزری از چند میلیون به کمتر از ۱۰۰ هزار رسیده‌ است. یکی از دلایل کاهش جمعیت فک خزری علاوه ‌بر برهم خوردن شرایط زیستی و شکار، به‌دام افتادن تصادفی این پستاندار در تورهای ماهیگیری عنوان می‌شود.

مشاهده لاشه‌های فک‌های خزری در سواحل شمال ایران موضوع جدیدی نیست، اما افزایش تعداد لاشه‌ها طی سال‌های اخیر نگران‌کننده است. در سه سال گذشته به طور متوسط سالانه گزارشی از تلفات ۱۵ تا ۲۰ قلاده فوک خزری در سواحل مازندران مخابره می‌شود.

به گفته رئیس اداره حیات وحش اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران، فقط در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ تعداد لاشه‌های ثبت شده از این گونه خاص آبزی خزر ۵۰ مورد بوده است.

تا ابتدای آبان ماه سال ۱۴۰۳، لاشه ۲۲ فوک در سواحل دریای خزر کشف شده است که از این تعداد، ۱۳ لاشه متعلق به سواحل مازندران بوده و علت تلف شدن هیچ‌کدام از آنها تا به امروز مشخص نیست.

کشف لاشه ۳ فک خزری در ساحل سرخ رود مازندران

علی‌محمد دعاگو صبح امروز ۲۸ اردیبهشت با اعلام اینکه لاشه ۳ قلاده فک خزری در ساحل سرخ رود شهرستان محمودآباد پیدا شد، گفت: این لاشه‌ها در شرایط مطلوب بدنی قرار نداشت تا بتوان علت تلف شدن آنهارا مشخص کرد.

وی با عنوان اینکه مردم در سواحل مازندران در صورت مشاهده لاشه فک خزری از دست زدن به آن بپرهیزند، افزود : زمان زیادی از تلف شدن این ۳ فک خزری گذشته بود و امکان نمونه ‌برداری از آنها وجود نداشت.

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان محمودآباد از مردم خواست تا در صورت مشاهده لاشه فک خزری موارد را به محیط زیست اعلام کنند تا نسبت به کارشناسی و نمونه‌برداری اقدام شود.

 براساس اعلام اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط‌زیست IUCN، فک خزری جزو گونه‌های در معرض خطر است که کشورهای مجاور با همراهی مردم و مسئولین برای حفظ بقای نسل آن باید برنامه‌هایی را در اولویت‌های خود قرار دهند تا شاهد ادامه زندگی فک‌های خزری در آب‌های شور باشیم. در سال ۲۰۰۳ میلادی کنوانسیون "تهران" در ارتباط با حفاظت از تنوع زیستی دریای خزر توسط ۵ کشور حاشیه این دریا امضا شد. در راستای این رویداد کشورهای ایران و روسیه با توجه به اهمیت گونه‌های ساکن این دریا، اقدام به چاپ تمبرهایی با تصویر فک و ماهی استروژن کردند.