به گزارش وارش نیوز - دکتر سیده محدثه حسینی افزود: از طرفی بروز اپیدمی‌ها و بحران‌های سلامت، جنگ و حوادث محیط زیستی و پیامدهای آن ها از همان ابتدا اثرات وسیعی در حوزه سلامت روان جامعه داشته و خود زمینه ساز بروز بسیاری از مسائل فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی نیز شده است. به طور مثال در شروع همه گیری کووید19، مردم با یک بیماری ناشناخته مواجه بودند و ابهام ناشی از ابعاد بیماری، سیر و پیش آگاهی آن، عدم اطلاع دقیق از روش‌های درمانی و پیشگیری از ابتلا و همچنین نگرانی از عدم دسترسی به خدمات لازم بهداشتی، درمانی یقیناً موجب افزایش میزان تنش، استرس و اضطراب زیادی در میان مردم شده بود.

دکتر حسینی ادامه داد : با گذشت زمان و شناخت بیشتر مسئولین نظام سلامت و متخصصین حوزه بهداشت و درمان از روش‌های درمانی، روش های پیشگیری و همچنین تدابیر اتخاذ شده برای افزایش دسترسی مردم به وسایل محافظت شخصی؛ انجام واکسیناسیون و آموزش شیوه های خود مراقبتی هرچند به مرور زمان از میزان استرس ها و پیامدهای روانشناختی آن کاسته شد. 

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در خصوص ارتقاء سلامت روان در دوران بحران و جلوگیری از آسیب های روانی و اجتماعی پسا بحران تاکید کرد و افزود: باتوجه به شواهد افزایش بروز پیامدهای روانشناختی و آسیب های اجتماعی به دنبال بحران های مختلف در دنیا بر اساس تجربیات و مطالعات صورت گرفته به نظر می رسد که نظام سلامت کشورها باید توجه به موضوعات سلامت روان را در اولویت قرار دهند.

 بنا بر اظهارات رئیس مرکز بهداشت استان، راهکارهای مختلفی برای پیشگیری از بروز برخی پیامدهای روانشناسی در میان مردم و همچنین شناسایی به موقع مشکلات و ارائه مراقبت‌های روانی وجود دارد که با اتخاذ تدابیر لازم و دسترسی مناسب به خدمات سلامت روان، می توان امیدوار بود این عوارض به خوبی مدیریت شده و به مرور از میزان شیوع مشکلات افراد دارای مشکلات روانشناختی کاسته شود.

به گفته این مقام مسئول برای ارتقای سلامت روان و بهزیستی همگانی در دوران بحران و پسا بحران از چند جهت می توان وارد بحث شد که شامل، حیطه‌ حاکمیت، کمیته کاهش عوامل خطر، حیطه مراقبت، نظارت و پایش است.

 دکتر حسینی بیان کردند: افزایش شیوع اختلالات روانپزشکی مثل افسردگی و اختلالات اضطرابی و آسیب های اجتماعی از جمله خودکشی، خشونت و اعتیاد در این دوران قابل پیش بینی است و بنابراین در حیطه حاکمیت راهبردهای زیر باید مد نظر قرار گیرد:

•     اولویت دادن به موضوع سلامت روان در سیاستگذاری‌های عمومی کشور

•    افزایش حساسیت مدیران دستگاه‌های مختلف به حوزه سلامت روان

•    توجه به عدالت در ارائه خدمات سلامت روان از طریق افزایش دسترسی به خدمات

•    جریان‌سازی فرهنگی و ارزش گذاری اجتماعی موجود در سلامت روان

•     برنامه ریزی آموزش عمومی و ارتقای سواد سلامت روان جامعه

•    ظرفیت‌سازی و تربیت نیروی متخصص، متعهد و کارآمد در حوزه خدمات سلامت روان

 یکی از مهم‌ترین مراحل موفقیت یک برنامه، میزان اثربخشی و دستیابی آن برنامه و اهداف از پیش تعیین شده است. برای رسیدن به این مهم پایش و نظارت در کلیه مراحل اجرای طرح یا برنامه از اهمیت بسزایی برخوردار است.

 برای موفقیت در برنامه‌های مرتبط با ارتقای سلامت روان و بهزیستی همگانی در دوران بحران و پسابحران باید سیستم نظارتی قوی در نظر گرفته و پایش درست موفقیت برنامه ها را تضمین نماید.

رئیس مرکز بهداشت استان مازندران در خصوص دستیابی به سلامت روان  اظهار داشتند : یکی از شرایط لازم برای دستیابی به سلامت روان، برخورداری از یک نظام ارزشی منسجم می باشد و تحقیقات انجام شده نیز عامل پیدایش بسیاری از ناسازگاری ها و نابهنجاری های روانی را تضادهای ارزشی و عدم استقرار یک نظام ارزشی سازمان یافته در افراد می دانند.

اکنون انسان مضطرب، افسرده و بحران زده عصر حاضر بیش از هر زمان دیگر خود را درگیر سوال‌هایی اساسی در این باره می‌یابد. بنابراین می‌توان بر این نکته تاکید کرد که ارزش‌ها اساس و بنیان یکپارچگی شخصیت سالم هستند. در حقیقت، ارزش ها سازمان دهنده‌های اصلی اعمال و رفتارهای شخصیت رشد یافته به شمار می‌روند و سلامت روان بی‌تردید محصول چنین شخصیتی است. وی همچنین  به پنج الگوی رفتاری در ارتباط با سلامت روان اشاره نمودند:

*حس مسئولیت پذیری

کسی که دارای سلامت روان است، نسبت به نیازهای دیگران حساس بوده ودر جهت ارضای خواسته ها و ایجاد آسایش آنان می‌کوشد.

*حس اعتماد به خود

کسی که واجد سلامت روانی است، به خود و توانایی‌هایش اعتماد دارد و مشکلات را پدیده‌ای مقطعی می‌انگارد که حل شدنی است. از این رو موانع خدشه‌ای به روحیه او وارد نمی‌سازد.

*هدف مداری

به فردی اشاره دارد که واجد مفهوم روشنی از آرمان های زندگی است واز این رو، تمامی نیرو و خلاقیتش را در جهت دست یابی به این اهداف هدایت می کند.

*ارزش‌های شخصی

چنین فردی در زندگی خود، از فلسفه‌ای خاص مبتنی بر اعتقادات، باورها و اهدافی برخوردار است که به سعادت و شادکامی خود یا اطرافیانش می‌انجامد و خواهان افزایش مشارکت اجتماعی است.

*فردیت و یگانگی

کسی که دارای سلامت روان است، خود را جدا و متمایز از دیگران می‌شناسد و می‌کوشد بازخوردها و الگوهای رفتاری خود را توسعه دهد. به گونه‌ای که نه همنوایی کور و ناهوشیارانه با خواسته‌ها و تمایلات دیگران دارد و نه توسط دیگران مطرود و متروک می‌شود.

همچنین دکتر محمودرضا هاشم ورزی مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مرکز بهداشت استان با توجه به اهمیت سلامت روان با بیان اینکه انسان یک موجود چهار بعدی یا چهار جنبه ای شامل: بعد جسمانی، روانی ، اجتماعی و معنوی است افزود: از این رو سلامتی نیز چهار جنبه دارد سلامت جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی و بنابر این سلامتی فقط این نیست که انسان جسمی سالم داشته باشد، آدمی علاوه بر اینکه جسمی سالم دارد باید خوشحال، شاداب و راضی زندگی کند، حس خوب داشته باشد و این حس خوب را به دیگران انتقال بدهد.

وی افزود : همچنین بتواند از عهده ی مسائل روزمره زندگی برآید. بتواند با هرکسی غیر از خودش یا دیگران رفتاری مناسب و سازگارانه داشته باشد. بتواند در زندگی به اصول و ارزشی پایبند باشد و هدفی را دنبال نماید.

دکتر هاشم ورزی بیان کرد: اگر انسانی جسمش سالم باشد ولی خوشحال، شاداب و راضی زندگی نکند، از عهده ی مسائل زندگی روزمره بر نیاید و در ارتباط با دیگران مسئله داشته  و در زندگی هدفی نداشته باشد، این انسان سالم نیست. برعکس اگر انسانی همه ی این جنبه ها را داشته باشد ولی از نظر جسمی سالم نباشد. این انسان نیز سالم نیست. از طرفی جسم سالم و روان سالم در جامعه سالم میسر است.

مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مرکز بهداشت استان ادامه داد: جامعه باید بسترهای لازم را برای ایجاد شادابی و نشاط فراهم کند، نقش شهرداری ها، دهیاری ها، فرمانداری ها، سازمان ورزش و جوانان و سایر مسئولین ذیربط در این زمینه بسیار حساس و ویژه است. برای نمونه سالانه چقدر فضای سبز، پارک و شهر بازی، فرهنگسرا، اماکن تفریحی و ورزشی، و...مانند آن ایجاد می کنیم. فراموش نکنیم یکی از نیازهای مهم آدمی، نیازهای روانی و عاطفی است که باید در مسیرهای سالم به آن پاسخ داد وقتی بستر در خانواده و جامعه برای تامین نیازهای روانی و تخلیه هیجانات منفی مانند: استرس و فشارهای روانی، خشم و عصبانیت و مانند آن فراهم نباشد، این هیجانات به شکل های دیگر خودش را نشان می دهد. آن وقت آمار رفتارهای مجرمانه، اعتیاد به مواد، الکل، سوء اخلاق و ... در جامعه افزایش می یابد  و این حالت تا حدودزیادی یک واکنش طبیعی تلقی می شود پس توجه به سلامت روان جامعه باید جزمهمی از برنامه های مسئولین و متولیان امر باشد چراکه  انسان سالم محور توسعه پایدار است.

وی با توجه به اهمیت خود مراقبتی در سلامت از مردم خواست برای سلامت روان خود که جزء مهمی از سلامتی است در طول روز برنامه ریزی نمایند. ما برای سلامت جسمانی خود ارزش زیادی قائل هستیم، هر روز به سلامت جسم خود فکر می کنیم، سعی می کنیم غذای سالم بخوریم، لباس تمیز بپوشیم، مسواک  بزنیم، به نظافت و بهداشت فردی خود اهمیت می دهیم، با کوچکترین بیماری جسمی به پزشک مراجعه می کنیم، اما اگر از ما بپرسند که امروز برای سلامت روان خود چه برنامه ای داریم، چه پاسخی می دهیم. راستی ما برای شادبودن و شاد زیستن چه برنامه ای داریم، چقدر سعی می کنیم به خودمان و به دیگران حس خوب بدهیم.

دکتر هاشم ورزی تاکید کرد: سلامت روان جزء مهمی ازابعاد وجودی و سلامت در انسان است، آدمی  با داشتن سلامت روان، بهترمي تواند بر استرس ها و فشارهای زندگي غلبه کند و كارهاي روزانه خودرا پربار تر و سودمندتر انجام دهد، فرد مفيدي براي خانواده وجامعه باشد. از این رو بی توجهی به سلامت روان منجر به ایجاد مسائل روانی، عصبی می شود و این مسائل روي سلامت فرد و عملکرد او در جنبه های مختلف زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی و شغلی تاثیر می گذارد از اهمیت سلامت روان همین بس، که پايه و اساس رشد انسان است، بنابر این سلامت روان همراه زندگي است.

مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مازندران همچنین به اصول مهم سلامت روان پرداخت و اظهار داشت: یکی از اصول مهم در سلامت روان خودآگاهی و شناخت خویشتن است. یعنی اینکه آدمی نسبت به جنبه های مختلف جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی خود یا بعبارتی نسبت به رفتارها، کارکردها، توانائی ها و ناتوانائی های خود شناخت داشته باشد . به زبان ساده تر بدونه که کیه، چیه و چطور زندگی می کنه. گیر کارش کجاست، چه چیزهائی باعث موفقیتش شده است. چه عواملی موجب شکست و ناخوشنودی اش شده است. خودآگاهی یکی از مهمترین عوامل در سلامت روان بوده و اساس رشد و تغییر در انسان است. از طرفی شرط شناخت دیگری، شناخت خویشتن است. انسان تا خودش را نشناسد نمیتواند دیگران را بشناسد. حال از خود بپرسیم، من و شما چقدر به سلامت روان خود اهمیت می دهیم. راستی طی 24 ساعت گذشته برای سلامت روان خود چه کردیم.

 وی همچنین ارتباط موثر با دیگران را یکی دیگر از اصول مهم سلامت روان دانست و بیان کرد: ارتباط موثر با دیگران یعنی اینکه، آدمی بتواند با هر فردی غیر از خودش رفتاری مناسب و سازگارانه داشته باشد و از بودن در کنار دیگران احساس رضایت مندی کند. حس خوبی به دیگران بدهد، یادمون باشد شرط ارتباط خوب و موثر با دیگران این است که انسان اول با خودش ارتباط درستی داشته باشد. من وقتی با خودم ارتباط درستی ندارم، با خودم راحت نیستم،  نمی توانم  با دیگران ارتباط خوبی داشته باشم،  سلامت روان به ما می گوید در فضای ارتباط با دیگری و دیگران باید آنها را با عینک خودمان نبینیم، چون من اگر همسرم، فرزندم، همکارم و دیگران را با عینک خود ببینم دوست دارم آنها آنی بشوند که من می خواهم، اما آنها هیچ وقت آنی نمی شوند که من می خواهم، چون خداوند هر انسانی را موجودی بی مانند و منحصر به فرد آفریده است، هر انسان ویژگی های روانی، فکری، شخصیتی، احساسی و عاطفی خاص خودش را دارد. سلامت روان به ما می گوید ما باید آدم ها را با ظرف و قالب خودشان ببینیم. اگر نگاه ما این گونه باشد با هیچکس مشکلی پیدا نمی کنیم. خداوند آدم ها را متفاوت آفریده است و ظرفیت هر فرد با فرد دیگر فرق دارد.

دکترهاشم ورزی رضایت مندی از خویشتن را نیز یک اصل مهم در سلامت روان دانست و تاکید کرد: رضایتمندی از خود یعنی اینکه انسان از رفتارها، کارکردها و عملکرد خود در زندگی راضی باشد و برای بهبود وضعیت زندگی خود برنامه ریزی و تلاش کند  تا بتواند از عهده مسائل و مشکلات روزمره خود برآید و از این اقدام احساس خوبی داشته باشد .

وی احترام به خود را جزء اصول سلامت روان بیان کرد و اظهار داشت: منظور از احترام به خود این است که اینکه فرد عزت نفس داشته باشد یعنی برای خود احترام و ارزش  قائل باشد، مسئولیت پذیرباشد. خودش را با همه کاستی هائی که دارد بپذیرد و نگاه مثبتی به آینده داشته باشد. آدمی باید خودش را دوست بدارد. من تا خودم را دوست نداشته باشم، نمی توانم دیگری و دیگران را دوست داشته باشم.

مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مازندران اختیار عمل در جنبه های مختلف زندگی را از دیگر اصول سلامت روان دانست و بیان داشت: منظور از اختیار عمل بدان معناست که انسان حق انتخاب دارد، انسان محصول تصمیم گیریها و انتخابات خویش در زندگی است. به عبارت دیگر انسان معمار زندگی خودش هست. بنا براین دنیای ما بازتابی از خود ماست، دنیا مانند آینه است، دنیا هر حالتی داشته باشید به شما نشان می دهد لبخند بزنید به شما لبخند می زند، اگر اخم کنید به شما اخم می کند.

دکتر هاشم ورزی در ادامه سخنان خود به ارائه خدمات روان شناختی رایگان برای جمعیت عمومی ، برگزاری کارگاه ها و کلاس های آموزشی مهارتهای زندگی، مهارتهای فرزندپروی، نوجوان سالم، پیشگیری از اعتیاد و ... در تمامی مراکز خدمات جامع سلامت شهری و برخی مراکز روستائی اشاره نمودند.

مدیر گروه سلامت روان در ادامه ی معرفی برنامه های سلامت روانی و اجتماعی به توضیح در خصوص طرح سراج پرداختند، طرح سراج مخفف خدمات تخصصی سلامت روان جامعه نگر بوده و شامل سه بسته می باشد که کلیه ی خدمات در راستای این بسته ها در مراکز سراج در حال انجام می باشد.

بسته اول: بسته پایه که براساس آن غربالگری اولیه سلامت روان جهت افراد مراجعه کننده انجام می گردد که در صورت مثبت بودن به پزشک در مرکز سراج ارجاع داده می شوند.

بسته دوم: بسته تخصصی که موارد ارجاع داده شده توسط روانپزشک ویزیت شده و خدمات روانپزشکی دریافت می نمایند.

بسته سوم: بسته اقدام جامعه که شامل آسیب های اجتماعی است که با همراهی دستگاههای مرتبط به فعالیت می پردازد. به این صورت که در هر اداره ای کمیته راهبردی شهرستان تشکیل شده و چالشها مطرح شده، تفاهم نامه منعقد و با امضای فرماندار به دستگاههای مختلف ارسال می شود.